Absolwent Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej (1974), specjalność budownictwo wojskowe. 1985 r. - Dr nauk technicznych w zakresie mechaniki konstrukcji schronowych, Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji WAT. 2001 r. - dr hab. nauk technicznych w dziedzinie budownictwo, Wydział Inżynierii Chemii i Fizyki Technicznej WAT. Zatrudniony na stanowisku profesora nadzwyczajnego WAT od 2003 roku.
Zainteresowania naukowe: mechanika konstrukcji schronowych, dynamika budowli, mechanika fal naprężeń w ciałach stałych, modelowanie numeryczne dynamicznej interakcji budowli z ośrodkiem gruntowym wywołane działaniem powietrznej fali uderzeniowej, działanie czynników rażących generowanych wybuchem typu konwencjonalnego lub niekonwencjonalnego na elementy i ustroje budynków oraz prace naukowo-badawcze w zakresie budowli schronowych.
Dr hab. inż. Zbigniew Szcześniak w roku akademickim 1990/91 odbył staż naukowy w IPPT PAN pod kierunkiem profesora Wojciecha Krzysztofa Nowackiego. W latach od 1999 do 2012 roku był członkiem sekcji materiałów budowlanych w Komitecie Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN. Jest autorem i współautorem kilkudziesięciu prac naukowych o tematyce zgodnej z wyżej wymienionymi zainteresowaniami naukowymi ze szczególnym uwzględnieniem mechaniki konstrukcji schronowych i budynków poddanych działaniu wybuchu. Prowadził również badania w zakresie modelowania numerycznego reakcji dynamicznej wojskowych mostów składanych w warunkach obciążeń ponadnormatywnych. Recenzuje prace naukowe, doktorskie, publikacje naukowe oraz aktualnie pracuje w komitetach naukowych pięciu konferencji krajowych i międzynarodowych z obszaru budownictwa. Jest przewodniczącym komitetu naukowego międzynarodowej konferencji EKOMILITARIS, na temat : Inżynieria bezpieczeństwa – ochrona przed skutkami nadzwyczajnych zagrożeń.
Dr. hab. inż. Zbigniew Szcześniak jest autorem szeregu projektów i wdrożeń , uzyskanych w wyniku zrealizowanych prac naukowo-badawczych. Przykładowo w latach 2007-2010 kierował projektem badawczo-rozwojowym w ramach NCBiR, wynikiem którego było rozwiązanie automatycznego schronowego zaworu przeciwwybuchowego nowej generacji. Uzyskany produkt został wyróżniony na światowej wystawie wynalazków IWIS 2010 złotym medalem.